Co 5-latek umieć powinien…

    W tym wieku dzieci mają dużą potrzebę ruchu, wypróbowywania swoich nowych umiejętności i ćwiczenia równowagi. Powinno się pozwolić na rozwój ruchowy i pewną swobodę. Jeśli dziecko lubi jazdę na rowerze czy hulajnodze trzeba przede wszystkim zadbać o jego bezpieczeństwo. Można zachęcać dziecko do innych form aktywności, takich jak pływanie, taniec czy jazda na wrotkach. Rozwój ruchowy – mała motoryka      (ruchy rąk) jest bardzo ważna w pracy przedszkolnej dziecka, zwłaszcza w początkowym okresie kształcenia. W okresie przedszkolnym następuje dalszy rozwój i doskonalenie ruchów, co wpływa na samodzielność i zaradność dziecka. W trakcie rozwoju dziecko najpierw wykonuje duże ruchy, a dopiero potem nabiera umiejętność wykonywania drobnych ruchów manipulacyjnych ( np.: lepienie, rysowanie, pisanie…). Te duże – to ruchy związane z czynnościami samoobsługowymi np.: samodzielne jedzenie, rozbieranie się, ubieranie oraz czynności higieniczne. Rozwój 5 letniego dziecka dotyczy także precyzji ruchów dłoni i koordynacji oko-ręka. Coraz lepiej idzie im malowanie, lepienie z plasteliny, wycinanie i klejenie. Obrazki dziecka mają coraz więcej szczegółów i są bliższe rzeczywistości.

   Pięcioletnie dziecko coraz lepiej koordynuje swoje ruchy, nadal zdarza mu się przewrócić, ale już dużo rzadziej niż jeszcze kilka miesięcy wcześniej. Ma niezbyt twardy kościec i stosunkowo słabe mięśnie, nie usiedzi długo na jednym miejscu, często zmienia pozycje; podpiera się, kładzie na stoliku. Woli pracować leżąc na podłodze niż siedzieć przy stoliku. Ma jeszcze słaby nadgarstek. Nie potrafi jeszcze odraczać zaspakajania potrzeb biologicznych, czasami staje się marudne lub pobudzone z powodu zmęczenia lub głodu, ale nie uświadamia sobie tego.

    Dziecko 5-letnie samodzielnie rozbiera się dość płynnie, jednak może mieć kłopoty z samodzielnym ubieraniem się. Sprawnie posługuje się łyżką, widelcem, raczej nie posługuje się nożem, pije z kubka, trzyma w ręce i je kanapkę, sprząta ze stołu. Potrafi umyć i wytrzeć ręce, buzię, ale ruchy te nie są jeszcze płynne, myje zęby pod kontrolą, czesze włosy, ale jeszcze nie na całej głowie.   5-latek jest dzieckiem ruchliwym; biega, skacze, wspina się na drabinki, przeplotnie. Zaczyna uczyć się jeździć na rowerze na dwóch kołach, bez trzymania się poręczy, wchodzi i schodzi ze schodów. Utrzymuje równowagę przy pomocy rąk, robi trzy przysiady samodzielnie; podnosząc się, może nieco chwiać się. Pięciolatek sprawnie łączy klocki typu lego i buduje z nich proste obiekty, wylepia z plasteliny narysowane kontury, robi kulki, wałeczki, nawleka korale na żyłkę, przycina nożyczkami papier, tnie po linii prostej, drze papier na małe kawałki i wykleja nim kontury.

    Dziecko 5-letnie prawidłowo trzyma ołówek, potrafi rysować linie pionowe, poziome i ukośne, odwzorowuje proste szlaczki, ale ma trudności z rysowaniem szlaczków literopodobnych wymagających płynności ruchów ręki. Koloruje obrazki, rysuje rysunek zgodny z podanym tematem, postacie na rysunkach mają podstawowe części ciała. 

 W wieku około pięć i pół lat dziecko zaczyna podlegać często skrajnym, gwałtownym reakcjom emocjonalnym. Może kogoś bardzo lubić, a za chwilę wykrzyczeć, że nie lubi, często dziecko odmawia wykonania jakiegoś zadania lub polecenia. Chce być po prostu w centrum uwagi, chce decydować sam o sobie być najważniejszym, na pierwszym miejscu. Chce zawsze wygrywać, być pierwszym, chwalonym.

    Dzieci w tym wieku poznają własne możliwości w zakresie samostanowienia. Są często uparte, niegrzeczne, odpowiadają, dyskutują, są niezwykle ruchliwe, mają dużo energii, dużą potrzebę zdobywania nowych doświadczeń. Jest to wiek ekspansji. Ciekawość i chęć decydowania o sobie mogą być pomocne w przyswajaniu umiejętności, wiedzy, nawyków, które są niezbędne w szkole. Następuje wówczas przedszkolne dojrzewanie do podjęcia nauki w szkole. Pięciolatek to nadal dziecko dość egocentryczne, to znaczy nierozumiejące, że inni myślą czy odczuwają inaczej niż ono. Jest to normalnym etapem rozwoju psychiki dziecka. Interesują go bardzo różne sprawy, może zadawać rodzicom trudne pytania, a także wstydliwe pytania. Należy pamiętać, że dzieci pięcioletnie nie mają jeszcze poczucia obowiązkowości i odpowiedzialności i to my, dorośli, odpowiednio chwaląc i nagradzając emocjonalnie, stopniowo wpływamy na kształtowanie się tych właściwości.

Uwaga u 5-latka jest mimowolna, nietrwała, o ograniczonym zakresie i łatwo ulega rozproszeniu. Następuje jednak rozwój procesów uwagi. Czas, w którym dziecko potrafi skupić się na wykonywanej czynności, stopniowo się wydłuża.

Pamięć u dzieci 5-letnich jest mimowolna i krótkotrwała,   konkretno-obrazowa. Dzieci najłatwiej zapamiętują coś, co mogą zobaczyć i czego mogą dotknąć, co je ciekawi, to, co się zdarzyło, a nie to, co jest obiektywnie ważne.

Rozwój spostrzegania wzrokowego przejawia się umiejętnością dostrzegania coraz większej liczby szczegółów na obrazku. Dziecko ma jednak trudności z wyodrębnieniem rzeczy ważnych i nieważnych. 5-latek zauważa elementy, lecz nie zauważa jeszcze zależności przestrzennych pomiędzy elementami obrazka. Różnicuje kształty liter drukowanych, cyfry i kształty podstawowych figur geometrycznych, spostrzega od 5 do około  8 różnic między podobnymi obrazkami.

Spostrzeżenia słuchowe to u 5-latka kształtują się procesy analizy i syntezy słuchowej. Pięciolatek rozumie czytany tekst, lubi słuchać, kiedy mu się czyta. Potrafi podzielić wyraz na sylaby, złożyć wyraz z sylab, wydzielić samogłoskę i spółgłoskę w nagłosie. Potrafi podzielić zdanie na trzy- czterowyrazowe części.

Procesy myślenia 5-latka przebiegają na konkretach. Pięciolatek ma duże trudności z przyswajaniem informacji dotyczących przestrzeni i czasu, ale zna i różnicuje pory roku. Porównuje przedmioty, kształty, klasyfikuje. Dla dzieci w tym wieku to, czego nie ma fizycznie, czego nie widzą lub czego nie mogą dotknąć, przestaje istnieć. Myślenie abstrakcyjne jest jeszcze słabo rozwinięte. W myśleniu nie uwzględnia jeszcze przekształceń materiału.

   U dziecka 5-letniego następuje dalszy rozwój mowy. Dziecko powinno posługiwać się językiem na tyle sprawnie, by móc komunikować swoje potrzeby i być rozumianym przez otoczenie. Słownik bierny i czynny dziecka w wieku 5 lat znacznie się powiększa i jest uwarunkowany kulturowo. Pięciolatek potrafi powiedzieć, jak się nazywa, opowiedzieć o swojej rodzinie, ulubionej zabawie, obrazku czy ważnym wydarzeniu. Rozumie podstawowe pojęcia dotyczące sytuacji w grupie, w domu, w przedszkolu, pyta o nieznane słowa, chce je zrozumieć. Często zdarza się jednak, że wypowiedź dziecka jest niezrozumiała dla dorosłego odbiorcy. Spowodowane jest to wielkimi emocjami, które pojawiają się w dziecku oraz brakiem umiejętności oddzielania wydarzeń i rzeczy nadrzędnych od podrzędnych.

               Co powinien umieć 5-latek?

Dziecko w wieku 5 lat należy już do starszej grupy w przedszkolu, tzw. starszaków. Wiąże się to nie tylko z innym nazewnictwem, ale i innymi wymaganiami stawianymi dzieciom uczęszczającym do takich grup. Tym bardziej, że w tym wieku dziecko może rozpocząć edukację w tzw. zerówce od nowego roku szkolnego. Co właściwie powinien umieć przedszkolak w wieku pięciu lat?

Umiejętności pięciolatka

Pięcioletnie dziecko powinno poprawnie budować zdania, również złożone.  Powinno słuchać aktywnie czytanego tekstu, umieć wyodrębnić w zdaniu trzy, cztery słowa i dzielić je na sylaby. Dziecko powinno potrafić recytować z pamięci, wskazać w wyrazach pierwszą samogłoskę i spółgłoskę i umieć złożyć dwie, trzy sylaby w słowo. Musi radzić sobie z czynnościami manualnymi, takimi jak:

• wycinanie nożyczkami,
• klejenie,
• malowanie farbami,
• lepienie z plasteliny,
• rysowanie ze szczegółami.

Ponadto, pięcioletni przedszkolak powinien rozpoznawać bezbłędnie figury geometryczne i potrafić wskazać, który zbiór elementów jest większy bądź taki sam.

Rozwój emocjonalny

Dziecko w wieku lat pięciu potrafić powinno bezproblemowo rozstawać się z rodzicami, np. po pozostawieniu w przedszkolu. Musi wiedzieć, jak choćby częściowo opanować agresję i gniew oraz umieć kończyć rozpoczęte zdanie.

Czynności codzienne

Przedszkolaki uczęszczające do grupy starszaków powinny być w praktyce samodzielne i wykonywać bez pomocy dorosłych takie podstawowe czynności jak:

• ubieranie się, łącznie z zapinaniem zamków i guzików czy wiązaniem sznurowadeł,
• jeść posiłki z wykorzystaniem łyżki i widelca,
• pić bez rozlewania i nalewać sobie napój,
• czynności higieny osobistej – mycie rąk i twarzy, mycie zębów, wycieranie się,
• korzystanie z toalety.

Należy pamiętać, że każde dziecko jest inne i rozwija się w swoim tempie. Dlatego nie należy stresować się tym, że pewnych umiejętności maluch jeszcze nie posiadło po przekroczeniu granicy pięciu lat. Niewątpliwie już po kilku kolejnych miesiącach spędzonych w placówce przedszkolnej nie będzie miało problemu z takimi czynnościami.